De geschiedenis van De Buitenpepers Deel 3 – Protesten in de jaren 70 tegen het ‘Plan Noord’

Foto bij dit artikel: de bouw van de eerste eengezinswoningen naast de Shell-flat op de Buitenpepersdreef, februari 1974, Foto J.M. Wetselaar (erfgoedshertogenbosch.nl)

In 2023 bestaat De Buitenpepers vijftig jaar. Speciaal voor ons buurtblad de Peperpraat schrijft buurtbewoner Ferd Sauter drie artikelen over de geschiedenis van onze buurt en haar omgeving, vanaf de laatste ijstijd tot nu. In dit deel 3 gaan we van de crisisjaren in de twintigste eeuw naar het ontstaan van onze buurt in 1973. Dit deel gaat over de geschiedenis waar nog levende getuigen van zijn. Schroom dus niet om dit verhaal aan te vullen met eigen herinneringen.

Door Ferd Sauter

De Buitenpepers, december 1975. Foto J.M. Wetselaar (erfgoedshertogenbosch.nl).

In de jaren 30 van de twintigste eeuw worden duizenden werklozen ingezet voor de ‘normalisatie’ van de Maas, het afsnijden van bochten en verbreden en verdiepen van deze rivier. Hierdoor kan in 1942 eindelijk de Beerse overlaat gesloten worden en zijn de polders rond ‘s-Hertogenbosch verlost van de jaarlijkse wateroverlast. Het voedselrijke slib is dan ook niet meer nodig, omdat de kunstmest is ingevoerd in de landbouw.

In de Tweede Wereldoorlog staat er Duits geschut op het fortje, tegenover Herven 55. Ook in de oorlog krijgt het wiel tegenover de boerderij ‘De Noordpool’ een Duitse uitkijkpost en gaat dan het Duitse Wiel heten. Voor de namen van de wielen zie http://ivndenbosch.nl/heinis

Ruilverkaveling en stadsuitbreiding 

In de jaren 50 vallen de polders hier in de buurt onder de ruilverkaveling Maaskant-West. Dat is efficiënter voor de landbouw, maar gaat vaak wel ten koste van het oude, kleinschalige landschap. En er worden nieuwe woningen gebouwd aan de stadsrand, o.a. in de wijk de Vliert. Daarvoor is zand nodig en daarom wordt er rond 1953 zand afgegraven in het Heinisgebied. Daarvoor werd een kort spoorlijntje met kiepwagens aangelegd (foto hieronder); het restant zien we nog als een laag dijkje dat door het grote weiland met de twee koeien (‘de Boonhof’) en langs het mini-strandje aan het Platte Wiel loopt.

Plan Noord in de gemeenteraad

In 1958 wordt voor het eerst gesproken over een ‘plan Noord’, gelegen ten noorden van de spoorlijn naar Nijmegen. Bij het maken van het bestemmingsplan is er o.a. discussie over de Hervensedijk: een groot gedeelte van de dijk moet verdwijnen. Uit de notulen van de gemeenteraad: ‘De heer (wethouder) Van Heijkoop zegt aan het adres van de heer Van der Eerden (fractie Beter Bestuur) dat volgens de plannen die in de raad geweest zijn de dijk ter plaatse afgegraven moet worden en dat dus deze drie huizen met die dijk moeten verdwijnen… Het is natuurlijk wel eens jammer dat er een goed huis moet verdwijnen… dat moet men op een bepaald moment nemen, daar is niets aan te doen’. Een van die drie huizen is het huidige restaurant D’n Boerderij. In 1967 wordt het bestemmingsplan voor Noord aangenomen met 28 stemmen voor en 5 tegen (onder meer van de fractie ‘Beter Bestuur’).

Affaire Stienstra

In het begin van de jaren 70 eist de gemeente ‘s-Hertogenbosch het Heinisgebied, dat toen nog van de gemeente Rosmalen was, op voor stadsuitbreiding. Projectontwikkelaar Stienstra sluit een contract met de gemeente over het vestigen van flats en een hotel in het Heinisgebied. Na protesten van omwonenden (o.a. van Steven Tibosch, bewoner van boerderij ‘de Noordpool’ aan de Heinisdijk) wijzigt de gemeente het bestemmingsplan ten gunste van de natuur.  Omdat de gemeente het contract met Stienstra verbroken had, werd de gemeente daarna door de rechter veroordeeld. Uiteindelijk twintig jaar later komt de gemeente voor een bedrag van 80 miljoen gulden tot een schikking met Stienstra.

De Buitenpepers

De eerste keer dat ik de naam Buitenpepers in de notulen van de gemeenteraad van ‘s-Hertogenbosch tegenkom is januari 1971: ‘in De Buitenpepers kunnen wij 800 woningen bouwen’. De discussie over de Hervensedijk is dan al wat aan het kantelen en in 1974 wordt besloten om de dijk toch niet af te graven en worden plannen gemaakt voor de huidige fietsbruggen. Het is eigenlijk een beetje hetzelfde als de discussie over het dempen van de Binnendieze, ook daar wordt teruggekomen op eerdere besluiten, omdat er langzaam meer belangstelling is om oude zaken te behouden.

De straatnamen in onze buurt

Er is ook nog discussie in de gemeenteraad over de straatnamen in De Buitenpepers. De heer Kaasjager: ‘Tot mijn spijt zullen deze namen weer even fantasieloos worden als in andere wijken’. De heer Becker: ‘Misschien kunnen wij de volgende alternatieven stellen: een Spaanse peper. een rode peper, een witte peper en een zwarte peper!’… De voorzitter: ‘Het is een aardige suggestie, maar ik geloof dat er niet voldoende soorten pepers zijn.’

Start van de bouwwerkzaamheden 

In januari 1973 wordt de locatie De Buitenpepers-Zuid bouwrijp gemaakt en wat later begint de bouw van het eerste gebouw in De Buitenpepers: de ‘Shell-flat’ aan de Buitenpepersdreef, een investering van het Shell pensioenfonds (foto hieronder).

De spoorlijn verhogen of niet?

Er wordt lang gediscussieerd of er tunnels onder de spoorlijn naar Nijmegen moeten komen of dat het spoor verhoogd wordt aangelegd. Uiteindelijk kiest de NS voor het laatste en wordt er in 1975 begonnen met de aanleg van het hoogspoor. Op foto hieronder is de nieuwe spoorbaan te zien met op de achtergrond de nieuwe huizen van De Buitenpepers; linksonder op de foto zien we nog het oude spoor.

Vanaf eind 1976 rijden de treinen op het hooggelegen spoor langs de toen nog nieuwe Buitenpepers. Foto Felix Janssens (erfgoedshertogenbosch.nl).

Aanvullingen voor een mogelijk deel 4

Voor een eventueel deel 4 van deze serie zijn reacties welkom. Zijn er nog mensen die de sleutel van hun huis in 1973 of 1974 hebben gekregen? Weet je nog iets interessants of leuks over het wonen in De Buitenpepers in de laatste vijftig jaar? Stuur jouw informatie of vragen naar gierzwaluw.bp@gmail.com

Alvast bedankt voor jouw reactie.

In november 1973 verschijnt deze advertentie voor de verhuur van woningen in de ‘Shell-flat’ in De Buitenpepers in dagblad ‘Trouw’ (delpher.nl).